T24 Ekonomi
ANKA İktisat Koordinatörü Erdal Sağlam haftalık iktisat tahlilinde, Merkez Bankası’nın maksatları yükseltmesinin, piyasalardaki enflasyon beklentilerinin bozulmasına neden olduğu belirterek, ”siyaset ve dış siyaset tartışmaları da enflasyonla uğraş programı açısından bakıldığında, hiç de umut verici gözükmüyor” dedi.
Sağlam’ın değerlendirmeleri şöyle:
”Merkez Bankası’nın maksatları yükseltmesi, piyasalardaki enflasyon beklentilerinin bozulmasına neden oldu. Enflasyonla uğraşta mali takviye umudu azalırken, siyaset ve dış siyasetteki gelişmeler de programın başarısı açısından riskleri büyütecek üzere gözüküyor.
Merkez Bankası’nın, bilhassa 2025 yılı enflasyon gayesini yüksek oranda artırmasının piyasalardaki olumsuz tesiri çabucak görülmeye başladı. Artık bu sıralarda piyasalardaki enflasyon beklentisinin gayelere gerçek yakınsaması beklenirken, bilakis beklentilerin bozulduğu görüldü. Geçen hafta piyasa oyuncularıyla yaptığı anket sonucunu açıklayan Merkez Bankası, enflasyon beklentilerinin bu yıl sonu için yüzde 44.1’den 44.8’e çıktığını saptadı.
Bununla birlikte yıl sonu dolar beklentisi, geçen ayki ankette 36.63 TL iken, son ankette 35.72 TL’ye indi. Piyasaların, enflasyonda amaçlardan uzaklaşıldıkça, Merkez Bankası’nın TL’nin pahalanmasını daha da artıracağı görüşünde olduğu çok açık. Bu durum bilhassa ihracatçılar ve turizmcilerin şikayetlerinin önümüzdeki periyotta daha da artması manasına gelecek.
Önümüzdeki yıla ait beklentiler ise, program ilerlemesine karşın düzelmiyor. 12 ay sonrasına ait enflasyon beklentileri yüzde 27.44 iken, son ankette lakin yüzde 27.20’ye indi. Merkez Bankası’nın 2025 yıl sonu maksadını yüzde 14’den 21’e yükselttiğini, yanılgı koridorunun üst sonunu ise yüzde 26’ya çıkardığını unutmayalım. Piyasalardaki bu beklenti bozulmasının, daha sonra açıklanacak, halkın ve özel bölümün enflasyon beklentilerinde, çok daha yüksek oranda çıkması bekleniyor.
Enflasyon gayelerine ait bozulma, iç piyasada üretim ve talebin gereğince düşüp düşmediği, bunun faiz indirimlerine nasıl yansıyacağı tartışmasını beraberinde getiriyor. Önümüzdeki hafta başında hizmet bölümündeki üretim sayılarının açıklanması bekleniyor. Bu bilgilerle birlikte, mal piyasasındaki nispeten dingin seyre, hizmetler kesiminin katılıp katılmadığı ortaya çıkacak. Buradan yola çıkarak üretimin gereğince gerileyip gerilemediği, üretim geriliyorsa talepte görülen canlılığın nereden kaynaklandığı tartışılmaya başlayacak.
Vergi paketleri gündemden düştü
Talebe bağlı olarak üretimin gereğince gerilememesi, bu nedenle iktisadın gereğince soğumaması, enflasyon düşüşündeki gecikmenin nedeni olarak ortaya çıkarsa, işte o vakit faiz indirimlerinin daha geç başlaması gerektiği tezini savunan iktisatçılar haklı çıkacak. Bununla birlikte “talepteki canlılığın gelir dağılımındaki bozukluk nedeniyle, yüksek faizden yararlanan varlıklı bölümlerden mi kaynaklandığı” tartışmalarının da alevlenmesi beklenebilir.
Ortada olan gerçek; enflasyonla uğraşın yetersiz kaldığı, ek ve radikal tedbirlerin gerektiği tarafında. Burada en kıymetli ögelerden biri enflasyonla gayrette para siyasetine gerekli olan mali dayanağın eksik kalması. Bakan Şimşek’in çabalarına rağmen, bütçede kamu harcamalarının keskin biçimde kesilmesi ya da varlıklı bölümlerden ek vergi alınması istikametindeki kararların alınamaması, mali alanda enflasyonla gayrete gereken dayanağın verilememesine neden oluyor.
Bu ekonomik münasebetlerin yanında, iç siyasette yine artan gerginlik ile dış siyasette ABD Başkanlığı’na seçilen Trump nedeniyle çıkabilecek risklerin gündeme gelmesi de birebir vakitte enflasyonla uğraş programı açısından değerli bir tedirginlik ögesi olmaya başladı. AKP’de Trump’ın gelişiyle birlikte Türkiye- ABD ilgileri konusunda optimist bir hava eserken, Trump’ın kritik vazifelere atamalarının İsrail yanlısı ve Türkiye zıtlığı ile bilinen bireylerden oluşması, iktidar partisinde moralleri bozmuş görünüyor. O nedenle de Trump’ın evvelki başkanlık periyodunda yaptığı çıkışlar ile Türkiye iktisadına verdiği ziyanların yine hatırlanmaya başladığına şahit oluyoruz.
Önümüzdeki hafta, bilhassa TBMM küme toplantıları kanalıyla, siyasetteki çekişmenin nasıl bir biçim alacağını göreceğiz. Bunun yanında TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 2025 yılı bütçesi tartışılmaya devam edecek. Bütçe görüşmelerinde, enflasyonla çabaya katkı açısından bir umut gözükmüyor. Zati Bakan Şimşek’in gelirleri artırmak için TBMM’ye getireceği iki yeni vergi paketi konusu da uzun vakittir artık gündemden çıkmış görünüyor.
Önümüzdeki Pazartesi günü açıklanacak hizmet üretimiyle ilgili data, tartışmaları yine şekillendirebilir. Bunun yanında, yılbaşında minimum fiyat ile çalışan ve emekli maaşlarına yapılacak artırım oranlarına ait tartışmanın, vakit yaklaştıkça uygunca sertleşmesi beklenebilir.
Özetle; enflasyonla uğraş aksadığı için piyasa beklentileri bozulurken, siyaset ve dış siyaset tartışmaları da enflasyonla uğraş programı açısından bakıldığında, hiç de umut verici gözükmüyor.”
|
“David Beckham ve Mozart da ‘tourette’ Seda Bakan ve Zafer Algöz, Takıntılar’ı anlattı
|
