BBC’nin tahliline nazaran, Ukrayna’da Rusya için savaşan 70 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Ve birinci kere, gönüllüler, yani savaşın başlamasından sonra silahlı kuvvetlere katılan siviller, Rusya’nın 2022’de topyekun işgalinin başlamasından bu yana meyyit sayısının en fazla olduğu küme haline geldi.
Ukrayna’da öldürülenlerin isimleri, vefat ilanları ve cenazelerinden fotoğraflar her gün Rusya’da basında ve toplumsal ağlarda yayımlanıyor.
BBC Rusça servisi ve bağımsız web sitesi Mediazona, bu isimleri resmi raporlar da dahil olmak üzere öteki açık kaynaklardan gelen isimlerle bir ortaya getirdi.
Bilgilerin yetkililer yahut ölenlerin yakınları tarafından paylaşılıp paylaşılmadığını ve savaşta öldüklerinin tespit edilip edilmediğini denetim ettik.
Mezarlıklardaki yeni mezarlar da Ukrayna’da öldürülen askerlerin isimlerinin sağlanmasına yardımcı oldu. Bunlar genellikle Rusya Savunma Bakanlığı tarafından gönderilmiş bayraklar ve çelenklerle ayırt edilebiliyor.
Ukrayna’da öldürülen 70 bin 112 Rus askerinin ismini tespit ettik, lakin gerçek sayının çok daha yüksek olduğuna inanılıyor.
Bazı aileler yakınlarının ölümlerinin detaylarını kamuoyuyla paylaşmıyor. Tahlilimiz denetim edemediğimiz isimleri yahut Ukrayna’nın doğusunda Rus işgali altındaki Donetsk ve Luhansk’taki milislerin kayıplarını kapsamıyor.
Bunların 13 bin 781’i gönüllüydü. Bu, tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 20’sine denk geliyor ve başka tüm kategorilerden fazla. Hataları için af karşılığında savaşa giden eski mahkumlar daha evvel en yüksek orana sahipti lakin artık doğrulanmış tüm ölümlerin yüzde 19’unu oluşturuyorlar. Seferber edilenlerse kayıpların yüzde 13’ünü oluşturuyor.
Geçen yılın Ekim ayından bu yana, her hafta ölen istekli sayısı 100’ün altına inmezken birtakım haftalarda 310’dan fazla istekli hayatını kaybetti.
Ukrayna da savaştaki kayıplarının büyüklüğü hakkında nadiren yorum yapıyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy Şubat ayında 31 bin Ukraynalı askerin öldürüldüğünü söyledi, lakin ABD istihbaratına dayanan varsayımlar daha fazla kayıp verildiğini gösteriyor.
Rinat Hüsniyarov’un kıssası, ölen istekli askerlerin birçoklarının tipik bir örneği. Başkurdistan’ın Ufa kentindendi ve geçimini sağlamak için bir tramvay deposunda ve bir kontrplak fabrikasında olmak üzere iki işte çalışıyordu. Geçen yılın Kasım ayında Rus ordusuyla kontrat imzaladığında 62 yaşındaydı.
Üç aydan kısa süren çatışmaların akabinde 27 Şubat’ta öldürüldü. Savaşta ölenlerin anısına hazırlanmış mahallî bir çevrimiçi web sitesinde yer alan ilanında, kendisinden yalnızca “çalışkan, dürüst bir adam” diye bahsediliyor.
‘Rusya’nın kıyma makinesi stratejisi sürat kesmeden devam ediyor’
Analiz ettiğimiz bilgilere nazaran, orduya kaydolan erkeklerin birçok Rusya’nın inançlı ve güzel fiyatlı iş bulmanın güç olduğu bölgelerindeki küçük kasabalardan geliyor.
Çoğu istekli olarak katılmış üzere görünüyor, fakat Çeçenistan’da insan hakları aktivistlerine ve avukatlara zorlama ve tehditlerden bahsedenler de var.
Gönüllülerin kimileri imzaladıkları mukavelelerin bir tarih sonu olup olmadığını anlamadıklarını söyledi. Yardım için Kremlin yanlısı gazetecilere ulaşıp mukavelelerini sonlandırmak istediklerini söylediler lakin başarısız oldular.
Ordudaki maaşların ülkenin daha düşük gelirli bölgelerindeki ortalama fiyatlardan beş ila yedi kat daha yüksek olduğu iddia ediliyor.
Ayrıca askerler fiyatsız çocuk bakımı ve vergi indirimleri üzere toplumsal yardımlar alıyorlar.
Cephede ölen gönüllülerin birçok 42 ila 50 yaşları ortasındaydı. 13 binden fazla gönüllüden oluşan listemizde 4 bin 100 erkek var. Ölen en yaşlı istekli 71 yaşındaydı, savaşta 60 yaş üstü toplam 250 istekli öldü.
Askerler BBC’ye, gönüllüler ortasındaki artan kayıpların bir kısmının, bilhassa doğudaki Donetsk üzere cephe sınırındaki operasyonel olarak en şiddetli bölgelere konuşlandırılmalarından kaynaklandığını söyledi. Burada, sayıları azalan birlikler için desteklerin omurgasını oluşturuyorlar.
Konuştuğumuz Rus askerlerine nazaran, Rusya’nın “kıyma makinesi” stratejisi sürat kesmeden devam ediyor.
Bu terim, Moskova’nın Ukrayna güçlerini yıpratmak ve pozisyonlarını Rus topçularına ifşa etmek için amansızca asker dalgaları göndermesini tanımlamak için kullanılıyor. Çevrimiçi olarak paylaşılan drone imgeleri, Rus güçlerinin Ukrayna mevzilerine neredeyse hiç ekipman ya da topçu yahut askeri araç dayanağı olmadan saldırdığını gösteriyor.
Rusya Savunma Bakanlığının resmi bir çalışması, askerlerin ölümlerinin yüzde 39’unun uzuv yaralanmalarından kaynaklandığını söylüyor. Buna nazaran birinci yardım ve akabinde gelen tıbbi bakım daha âlâ olsaydı vefat oranları kıymetli ölçüde azalabilirdi.
Rus hükümetinin aksiyonları, insanları yeni bir seferberlik dalgasıyla savaşmaya zorlamaktan kaçınmaya istekli olduğunu gösteriyor. Bunun yerine teşviklerle gönüllüler için davetleri artırıyor.
Yerel parlamentolardaki bölge yetkilileri ilan sitelerinde ilan veriyorlar, borç ve haciz meseleleri olan erkeklerle bağlantıya geçiyorlar ve yüksek tahsil kurumlarında işe alım kampanyaları yürütüyorlar.
2022’den beri, karar giymiş mahkumlar da özgür bırakılmaları karşılığında orduya katılmaya teşvik ediliyor. Lakin yeni bir siyaset, cezai kovuşturmayla karşı karşıya kalan bireylerin mahkemede yargılanmak yerine savaşa gitme muahedesini kabul etmesinin önünü açıyor.
Karşılığında, davaları donduruluyor ve potansiyel olarak büsbütün düşürülüyor.
‘Bazı beşerler yalnızca bir hafta içinde asker alma ofisinden cepheye gitti’
Öldürülen gönüllülerin küçük bir kısmı diğer ülkelerdendi. Birçoğu Orta Asya’dan olmak üzere 272 kişinin ismini tespit ettik: 47’si Özbekistan’dan, 51’i Tacikistan’dan ve 26’sı Kırgızistan’dandı.
Geçtiğimiz yıl Rusya’nın Küba, Irak, Yemen ve Sırbistan’da asker alımı yaptığına dair haberler basında yer almıştı.
Rusya’da geçerli çalışma müsaadeleri yahut vizeleri olmadan yaşayan ve “devlet için çalışmayı” kabul eden yabancılara hudut dışı edilmeyecekleri ve savaştan sağ çıkmaları halinde kolaylaştırılmış vatandaşlık vadedildi.
Birçoğu daha sonra evrak işlerini anlamadıklarından şikayet etti, Rus vatandaşları üzere, yardım için medyaya yöneldiler.
Hindistan ve Nepal hükümetleri Moskova’ya vatandaşlarını Ukrayna’ya göndermeyi bırakması ve ölenlerin cenazelerini geri göndermesi davetinde bulundu. Şimdiye kadar bu davetler dikkate alınmadı.
Orduya katılan birçok yeni asker aldıkları eğitimi eleştirdi. Geçtiğimiz yılın Kasım ayında Rus ordusuyla mukavele imzalayan bir adam BBC’ye, cepheye gönderilmeden evvel kendisine iki haftalık bir atış poligonunda eğitim kelamı verildiğini söyledi.
“Gerçekte, beşerler yalnızca geçit merasimi alanına alındırlar ve biraz teçhizat dağıtıldı,” dedi ve ekipmanın kalitesiz olduğunu ekledi.
“Trenlere, sonra kamyonlara bindirildik ve cepheye gönderildik. Yaklaşık yarımız yoldan direkt savaşa atıldık. Sonuç olarak, birtakım beşerler yalnızca bir hafta içinde askeralma ofisinden cepheye gitti,” dedi.
İngiltere’deki Royal United Services Institute’ta Analist Samuel Cranny-Evans, “Kamuflaj, gizlenme yahut geceleri sessizce nasıl hareket edileceği, gündüzleri tanınmadan nasıl hareket edileceği üzere temel bilgilerin,” temel piyade hünerleri olarak öğretilmesi gerektiğini söylüyor.
Başka bir asker de BBC’ye ekipmanın bir sorun olduğunu, “değişkenlik gösterdiğini, fakat çoğunlukla rastgele bir üniforma seti, bir gün içinde yıpranan standart botlar ve 20. yüzyılın ortalarında üretildiğine dair bir etiketi olan bir çanta” verildiğini söyledi.
“Rastgele bir kurşun geçirmez yelek ve ucuz bir miğfer. Savaşmak imkansız. Hayatta kalmak istiyorsanız, kendi ekipmanınızı satın almalısınız” diye ekledi.